Kuyumba kwa kiti cha spika, athari zake kwa Bunge

Na Kelvin Matandiko

Posted  Jumatano,Septemba11  2013  saa 12:40 PM

Kwa ufupi

Naibu Spika, Job Ndugai alifikia hatua ya kuagiza Kiongozi wa Kambi Rasmi ya Upinzani, Freemon Mbowe na Mbunge wa Hai atolewe nje ya ukumbi wa Bunge kwa  madai ya ukaidi.

Mpaka sasa kutolewa nje ya ukumbi wa Bunge kwa wabunge wa upinzani, imeonyesha kuwa uwezo wa kiti cha Spika umefikia mwisho katika kutafakari uamuzi wake

Tangu kuchaguliwa kwa Spika Anne Makinda na naibu wake Job Ndugai kuongoza Bunge la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, kiti hicho kimeonekana kuwa na changamoto nyingi katika kila kikao cha Bunge kinachofanyika Dodoma.

Takwimu zinaonyesha mpaka sasa kuna zaidi ya rufaa kumi za malalamiko dhidi  ya uongozi na kiti cha Spika.

Rufaa hizo zimefikishwa kwenye uongozi wa kamati ya kanuni na hadi sasa hakuna hata moja iliyowahi kujadiliwa na kutolewa uamuzi.

Katika mwendelezo wa matukio ndani ya Bunge hilo,  Septemba 5, mwaka huu, mvutano mkali uliokuwa na dalili mbaya uliibuka ndani ya Bunge.

Naibu Spika, Job Ndugai alifikia hatua ya kuagiza Kiongozi wa Kambi Rasmi ya Upinzani, Freemon Mbowe na Mbunge wa Hai atolewe nje ya ukumbi wa Bunge kwa  madai ya ukaidi.

Uamuzi huo ulitolewa baada ya wabunge wote wa vyama vya CUF, Chadema na NCCR- Mageuzi kusimama na kuendeleza msimamo wao wa siku moja awali kupinga kuendelea  kwa mjadala  wa Muswada wa Sheria wa Mabadiliko ya Katiba na badala wakitaka usitishwe baada ya kubainika kuwa na udhaifu.

Katika muswada huo, mbali na hoja za Chadema, hoja kuu nyingine iliyokuwa imeteka Bunge ni kukamilika kwa muswada huo bila kuwashirikisha Wazanzibari.

Kutokana na mwendelezo wa mivutano hiyo, mitazamo mbalimbali imekuwa ikijadiliwa huku baadhi wakidai kuwa ni afya na ukomavu wa Bunge hilo.

Aidha, makundi mengine yamekuwa yakitoa lawama zake kwa viongozi wa kiti hicho, Spika Makinda na msaidizi wake, Ndugai.

Hata hivyo,  Ndugai amekuwa akinukuliwa katika vyombo vya habari akisema kuwa sababu kubwa ya kuwapo kwa vurugu hizo bungeni ni utovu wa nidhanmu unaoonyeshwa zaidi na wabunge wa kambi ya upinzani.

Kutokana na mazingira hayo ya Bunge,  baadhi ya wachambuzi wa masuala ya siasa nchini  wanaona sababu na mwelekeo wa Bunge hilo kwa sasa unatupeleka pabaya.

Ukiukwaji wa kanuni

Moja kati ya sababu zinazodaiwa kuwepo kwa mivutano hiyo ni pamoja na ukiukwaji wa kanuni. Hatua hiyo imekuwa ni wimbo ndani ya Bunge hilo.

Akizungumza juu  ya hilo, Julius Simbeye  ambaye ni mwanafunzi wa Chuo Kikuu Ardhi jijini Dar es Salaam anasema Spika na naibu wake wameshindwa kusimamia hata kanuni za Bunge kwa sababu ya kuendekeza itikadi za vyama.

“Mfano mzuri unakumbuka wakati Bunge la Bajeti , mjadala wa Ofisi ya Waziri Mkuu, Aprili 18  kulikuwa na matusi yasiyostahili kusikika mbele ya watoto sebuleni, wabunge tusiotarajia kutukana , mfano Juma Nkamia Peter Serukamba, Mchungaji Peter Msigwa ni aibu sana,” anasema Simbeye.

Simbeye anasema kutokana na ukiukwaji wa kanuni unaoruhusiwa na kiti cha Spika, udhaifu unaotokana na mivutano isiyokuwa na tija imezidi kuongezeka.

“Spika anakosa nguvu, labda ni kwa sababu ameonekana kutumwa, wanaotukana matusi ni wote, lakini anajikuta anashindwa kusimamia kanuni na kutumia uamuzi ya kimabavu,”anasema Simbeye.

Uamuzi ya kimabavu

Mpaka sasa kutolewa nje ya ukumbi wa Bunge kwa wabunge wa upinzani, imeonyesha kuwa uwezo wa kiti cha Spika umefikia mwisho katika kutafakari uamuzi wake.

Naibu Spika (Ndugai) ndiye  ambaye amekuwa akitumia adhabu hiyo mara kwa mara.

Mfano, katika Bunge la Bajeti alifukuza wabunge wa Chadema kutohudhuria vikao kwa siku tano. Mbali na hilo wiki iliyopita aliagiza askari kumtoa nje kiongozi wa kambi rasmi ya upinzani, Freeman Mbowe kwa madai ya kuongoza mgomo wa kuendelea na mjadala wa Bunge.

Akisisitiza juu ya hilo, Mkurugenzi wa Taasisi ya Raia ya kufuatilia Utendaji wa Bunge (CPW),Marcossy Albanie anasema matumizi ya adhabu hiyo mara nyingi yamekuwa yakitumika kibabe na kinyume cha kanuni.

 “Hakuna kipengele cha kanuni kinachobainisha ukomo kwa mbunge kuomba taarifa pale anapoona mbunge mwingine amezungumza jambo lisilokuwa na ukweli, lakini Lissu ametolewa nje  baada ya kuomba taarifa kwa madai ya kuomba mara nyingi, ” anasema Albanie.

Uwezo wao

Mfanyabiashara wa Mwanza,  Merick Masuke anaongeza kuwa vurugu hizo zinasababishwa pengine na uwezo mdogo wa viongozi hao katika kukabiliana na hoja za wabunge machachari.

Anasema Bunge la sasa ni tofauti na lile la miaka 10 iliyopita ambapo kuna idadi kubwa ya wabunge wenye uwezo mkubwa wa kuchambua mambo na wazalendo.

“Ukiangalia uwezo wa wabunge vijana kama vile, John Mnyika, January Makamba, Zitto Kabwe na wengine wanaonekana kuwa na uwezo mkubwa wa kujenga hoja zinazomshinda Spika kuzikabili,” anasema mfanyabiashara huyo.

Kulinda maslahi ya chama.

Sababu nyingine ya vurugu hizo inadaiwa kuwa ni kutokana na propaganda za kisiasa zilizofanikiwa kuliteka Bunge hilo. Hatua hiyo imesababisha kuwepo kwa ukandamizaji wa hoja binafsi za wabunge.

Asasi za Kiraia zikiwamo Kituo cha Sheria na Haki za Binadamu na The Citizens’ Parliament Watch(CPW),  Februari 13 mwaka huu  zilitoa tathmini ya mwenendo wa Bunge hilo ambapo moja kati ya sababu ilizotaja ni kuzimwa kwa hoja nyingi za wabunge.

Asasi hizo zilieleza kuwa Bunge limekuwa likivunja hoja mbalimbali za wabunge kwa kuangalia maslahi  na mitazamo yake.

“Kuna baadhi ya wabunge waliotoa hoja binafsi zenye maslahi kwa taifa lakini Bunge likazivunja, hiyo siyo haki na utaratibu wa kibunge lenye kufuata misingi ya kidemokrasia,” ilinukuu sehemu ya ripoti yake.

Mhadhiri wa  Chuo Kikuu cha Dar es Salaam, Profesa Gaudence Mpangala anaongeza kuwa hatua hiyo ina mipango ya kujihami na hatari ya kupoteza nguvu ya chama chake na uaminifu alionao ndani ya chama na serikali.

“Hatupaswi kuwalaumu Spika na naibu wake wametumwa tu, kwanza wanahofia yasiwatokee kama ya Samweli Sitta, wanaporuhusu zaidi hoja za wapinzani ndivyo wanavyozidi kupoteza umaarufu wa CCM. Kwa hiyo akifuata haki, lazima atakuwa kinyume na CCM, ” anasema Profesa Mpangala.

Kutokubali mabadiliko 

Profesa Mpangala anasema uamuzi wa kiti cha Spika umekuwa ukidhihilisha wazi kutekwa na misimamo ya serikali. Aidha, anasema kutokana na hoja mbalimbali za kambi ya upinzani, mwonekano huo ni matokeo ya serikali iliyobakia na chembechembe za utamaduni wa chama kimoja.

“Kuna sababu za kihistoria, kama kuna maovu na uchafu utakaoendelea kuibuliwa na upinzani, hali hiyo inaweza kuiathiri serikali, lakini upinzani wao watakuwa wananufaika. Kwa hivyo mambo haya yanawajengea wapinzani umaarufu wa kisasa,” anasema .

source: MWANANCHI