|
IRENE DAVID:
. Alikataa kutoa rushwa ya ngono aajiriwe
. Awaasa mabinti, wanawake wanaojiuza
Ni
binti mrefu wa wastani, mwenye rangi ya maji ya kunde na umri wa miaka
23. Ni mhitimu wa kidato cha nne na fani ya kompyuta ngazi ya cheti,
aliyejiajiri kuuza matunda. Binti huyu si mwingine yeyote bali ni Irene
David, mkazi wa Mbagala, jijini Dar es Salaam. Ana kawaida ya kutabasamu
anapozungumza na mtu.
Katika hali ya kawaida, hasa kwa mazingira ya hapa nchini si rahisi
kuona binti mwenye umri mdogo kama huyu na mwenye wazazi amejiajiri na
kujigharamia mahitaji muhimu ya chakula, mavazi na malazi. Kwa Irene
hilo limewezekana.
Wakati
baadhi ya mabinti na wanawake wamechagua maisha ya kujidhalilisha kwa
kujiingiza katika biashara haramu ya kujiuza, Irene ameapa kulinda
maadili na kutokwepa jukumu la kutumia njia halali kujitafutia riziki ya
kujikimu maishani.
Ameanza
na ujasiriamali wa kuuza matunda yaliyofungashwa kwenye sahani za
plastiki, lakini ana ndoto ya kumiliki duka kubwa la bidhaa za urembo,
achilia mbali kujiendeleza kielimu.
Kilichomsukuma kuuza matunda.
Katika mahojiano maalum na JAMHURI Dar es Salaam wiki iliyopita, Irene hakuficha kilichomsukuma kuanza biashara hiyo. Ni tukio ambalo hatalisahau maishani.
Anasema
mwanzoni hakuwa na wazo la kujianzishia biashara yoyote bali alitamani
kuajiriwa kufanya kazi yoyote iliyo halali. Lakini dhamira hiyo hatimaye
ilimfikisha katika mazingira yaliyomkatisha tamaa, baada ya mwajiri
katika kampuni fulani kumwomba rushwa ya ngono ili amwajiri.
Kwamba
mwajiri huyo mwenye asili ya India (jina tunalihifadhi) alimpigia Irene
simu kumtaka wakutane siku iliyofuata katika jengo fulani lililopo Mtaa
wa Samora jijini Dar es Salaam, lakini alipokwenda alishuhudia tukio
analosema hatalisahau maishani.
“Nilikuwa
nimeshapeleka ofisini kwake barua ya kuomba kazi yoyote kwenye kampuni
yake. Basi nilipofika katika jengo alilonielekeza nilimkuta
akanikaribisha kwenye chumba ambacho nilikiona kama siyo ofisi maana
hakikuwa na kiti.
“Alifunga
mlango kisha akaanza kunihoji huku tukiwa tumesimama. Aliniuliza kiasi
cha fedha ninachotaka kulipwa baada ya kuwa ameniajiri kwenye kampuni
yake (jina tunalo) nikamweleza. “Pale ndani kulikuwa na laptop [kompyuta
mpakato], mara akatoa simu yake mfukoni akafungua picha za X [ngono]
akaniambia niangalie akimaanisha tufanye mambo hayo, mimi nikamwambia
sipendi mambo hayo. Naye akaniambia 'basi siwezi kukulazimisha'.
Nikamwambia nataka kuondoka akasema 'sawa', nikaondoka,” anasema Irene.
Anasema
hakuona sababu ya kukubali kudhalilishwa kijinsia na utu wake kiasi
hicho wakati ana akili timamu na uwezo wa kufanya kazi halali za
kujipatia fedha za kujigharamia mahitaji yake. Binti huyu anasema kutoka
hapo alianza kufikiria jinsi ya kujiajiri katika biashara yoyote
ndogo. “Kwa kuwa nilikuwa na shilingi elfu hamsini niliyokuwa nimelipwa
baada ya kufanya usafi katika ofisi moja kwa siku kadhaa, nikaamua
kuanza biashara hii ya kuuza matunda,” anasema.
Anavyoendesha biashara
Irene
anasema ameanza biashara hiyo Agosti, mwaka huu na kwamba huamka saa
10:00 alfajiri na kutumia usafiri wa daladala kutoka Mbagala kwenda
kununua matunda sokoni Buguruni, jijini Dar es Salaam.
Ananunua
na kuuza matunda ya aina mbalimbali yakiwamo maembe, mapapai,
machungwa, maparachichi, matango, ndizi, matikiti maji na
karoti. “Nikishanunua matunda kule Buguruni huwa ninatumia pia usafiri
wa daladala kwenda eneo la Posta na ninakaa sehemu tulivu kwa ajili ya
kuyamenya, kuyakatakata na kuyafungasha tayari kwa kuyauza,”
anaeleza. Kwa kawaida Irene hutembeza biashara hiyo katika ofisi
mbalimbali eneo la Posta kati ya saa 2:00 asubuhi na saa 10:00 jioni.
Anauza sahani moja yenye matunda mchanganyiko kwa bei ya Sh 1,500.
Anaeleza
kuridhishwa na biashara yake hiyo akibainisha kuwa inamwingizia faida
ya wastani wa Sh 15,000 kwa siku, na kwamba idadi ya wateja wake
inaongezeka siku hadi siku kutokana na kauli yake nzuri, uaminifu na
uzingatiaji usafi.
Anaongeza
kuwa mbali ya kumudu kujilipia kodi ya chumba, kipato kinachotokana na
biashara hiyo kimemwezesha kununua samani na vyombo muhimu vya ndani na
kulipia huduma za umeme na maji. Anataja kero pekee anayokutana nayo
wakati wa kutembeza matunda kuwa ni baadhi ya watu wanaomwomba namba
yake ya simu ya kiganjani. “Unakuta watu wengine shida yao ni kuniomba
namba ya simu badala ya kununua matunda. Lakini huwa nakataa kuwapa
maana nilishaogopa kutokana na kile kitendo alichonifanyia yule Mhindi,”
anasema.
Alivyofika Dar es Salaam
Binti
huyu alihamia jijini Dar es Salaam kujitafutia maisha akitokea jijini
Mwanza, baada ya kupata baraka za wazazi wake. Alipofika jijini Dar es
Salaam Irene alipokewa na dada yake (hakumtaja) anayeishi eneo la Mbezi,
ambako alipata hifadhi kwa miezi kadhaa kabla ya kuamua kupanga chumba
eneo la Mbagala baada ya kupata uwezo wa kujitegemea.
“Niliwaomba
wazazi wangu ruhusa wakakubali nikawaaga, nikaondoka Mwanza kuja Dar es
Salaam. Ingawa kwa sasa baba anataka nirudi nyumbani, lakini ninataka
kujitegemea maana hana uwezo wa kunisomesha,” anasema Irene.
Ndoto zake
“Siwezi
kubeza biashara hii ya kuuza matunda, lakini nina mpango wa kufanya
biashara nyingine kama kuwa na duka kubwa la urembo,” anasema Irene na
kuongeza: “Pia nikipata mdhamini wa kunigharamia masomo, nitasoma.
Ninapenda kujiendeleza kielimu, ninatamani kusomea ualimu ili nifundishe
hata shule za English medium.
“Lakini
hata nikiolewa sitaki kuwa mama wa nyumbani. Mara nyingi nakutana na
vijana wanaosema wanataka kunioa, lakini mimi ninawaambia sasa hivi kuna
matapeli wengi, anayetaka kunioa apeleke posa kwa wazazi wangu, siyo
kuoana barabarani.”
Awaasa mabinti, wanawake
Huku
akizungumza kwa makini zaidi, Irene ametoa wito kwa mabinti na wanawake
kujihadhari na vitendo vya kujiuza, kwani vinahatarisha afya na maisha.
Badala yake wajenge dhana ya kujishughulisha na biashara halali katika
jamii.
“Mabinti
na wanawake wasione aibu kujishughulisha na biashara halali, hata kama
ni kuuza karanga ilimradi maisha yanakwenda. Ukijiuza unahatarisha na
kufupisha maisha yako,” anasisitiza. Kwa upande mwingine, anawashauri
mabinti na wanawake kupenda kazi za kujiajiri kuliko za kuajiriwa,
ambazo wakati mwingine zinazungukwa na mazingira ya unyanyasaji na
udhalilishaji wa kijinsia unaofanywa na waajiri walioporomoka kimaadili.
Lakini
pia binti huyu anatoa wito kwa Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa
Tanzania kusimamia ipasavyo sheria zinazokataza unyanyasaji wanawake
kijinsia, akisisitiza kuwa vitendo hivyo vinadhalilisha utu na
kudhoofisha maendeleo ya wanawake nchini. “Sheria ichukue mkondo wake
dhidi ya waajiri wanaoendekeza uovu wa kuwanyanyasa watoto wa kike,
mabinti na wanawake kijinsia,” anasema Irene na kuongeza:
“Hili
tatizo la wanawake kunyimwa ajira kwa sababu tu wamekataa kutoa rushwa
ya ngono kwa waajiri likomeshwe, vinginevyo Tanzania bila ukimwi
haitawezekana.”
Alisoma wapi?
Irene
anasema alipata elimu ya msingi katika Shule ya Mbugani jijini Mwanza
kati ya mwaka 2000 na 2006. Alijiunga katika Shule ya Sekondari ya
Mbugani mwaka 2007 na kuhitimu kidato cha nne mwaka 2010.
“Mwaka
2011 niliunga na chuo cha mafunzo ya kompyuta wilayani Sengerema
kinachojulikana kwa jina la Sengerema Tele Centre, nikahitimu mafunzo
hayo ngazi ya cheti mwaka 2012,” anaongeza. Irene.
SOURCE: JAMUHURI MEDIA
| 